System zastępowy

Robert Baden-Powell, ojciec światowego skautingu, był generałem, który dowodził między innymi obroną miasta Mafeking podczas II wojny burskiej (1899-1902). Z powodu niedoborów w armii brytyjskiej gen. Baden-Powell zdecydował się na zaangażowanie młodych chłopaków od 10 roku życia do prostych czynności takich jak warta, noszenie rozkazów czy pierwsza pomoc. W tym celu dzielił ich na kilkuosobowe grupy, które otrzymywały konkretne zadania. Widząc skuteczność takich działań, wpadł na pomysł stworzenia na tej podstawie systemu wychowawczego. System ten przetestował na pierwszym obozie skautowym na wyspie Brownsea w 1907 roku oraz opisał w książce „Skauting dla chłopców”.

Podstawowym i jednocześnie najbardziej rewolucyjnym założeniem skautingu jest idea, według której chłopcy mają być wychowywani przez innych chłopców. Wszystko to ma się odbywać w zastępach, czyli grupach od 6 do 8 osób. Kilka zastępów łączy się w drużynę, prowadzoną przez dorosłego drużynowego. Drużynowy zaś nie ma być strofującym belfrem czy zdystansowanym dowódcą, ale „starszym bratem”, który z jednej strony przebywa z podopiecznymi, z drugiej strony nie przeszkadza im w działaniach, a jedynie pilnuje, by biegły one po właściwych torach. Pomysł ten jest stosunkowo prosty i intuicyjny, bo młodzi chłopcy sami tworzą tego typu grupy, trzeba tylko umiejętnie im podsunąć cel wychowawczy i ideały, aby zgodnie z nimi podążali.

Cele skautingu Robert Baden-Powell wymienia 4 główne cele swojego ruchu: zdrowie, zmysł praktyczny, charakter i służba. Cele te wyznaczają kierunki, w których należy poprowadzić wychowanków, by mogli się wszechstronnie rozwijać. Generał podkreślał, że aby wychować odpowiedzialnych ludzi, nie można traktować chłopców jak dzieci, ale jak młodych dorosłych. Tylko poprzez samodzielne działanie i przyjmowanie na siebie odpowiedzialności można się przygotować do robienia tego w przyszłości. Człowiek, który przeszedł przez skauting, powinien być wzorowym obywatelem zarówno w czasie pokoju, jak i podczas wojny. Powinien być człowiekiem etycznym, świadomym własnej kultury narodowej i radzącym sobie z każdą przeciwnością. Żeby to osiągnąć, trzeba stworzyć warunki, które zachęcają i motywują, aby dążyć do najwyższych ideałów. Dzięki systemowi stopni i sprawności oraz rozpisywaniu na nie „prób”, skaut, w sposób całkowicie zindywidualizowany, sukcesywnie poszerza umiejętności w zakresie fizycznym, intelektualnym i duchowym. Regularne zbiórki oraz wyjazdy uczą dyscypliny, pracy w grupie oraz praktycznych umiejętności. Wszystko to odbywać się powinno na świeżym powietrzu oraz w atmosferze zabawy i tajemniczości. To jest klucz do sukcesu.

Skauting wyręcza rodziców?

Nic z tych rzeczy! Wychowania w domu rodzinnym nie da się zastąpić najwspanialszymi systemami. Można jednak rodziców w wychowaniu wspomóc. Dobrze zorganizowana drużyna powinna zapełnić czas wolny dziecka konstruktywnym, a zarazem pociągającym działaniem, a jednocześnie prowadzić do sumiennego wypełniania obowiązków w domu i szkole. Drużynowy powinien też być w kontakcie z rodzicami, by nie robić niczego wbrew ich woli. Skauting dzisiaj W Polsce najczęściej nazywa się skauting „harcerstwem”. Są to nazwy tożsame (choć, jak pisał Edward Piasecki, twórca rodzimego odpowiednika, polska nazwa dużo lepiej i pełniej oddaje cele i środki działania skautingu). Organizacje harcerskie różnią się wyznawanymi wartościami, jednak wszystkie odwołują się do metody stworzonej przeszło sto lat temu przez sir Roberta Baden-Powella. Warto się tym organizacjom przyjrzeć, by przekonać się o ich fenomenie.

Piotr Walczak

dziennikarz-stażysta

Akademia Dziennikarska IWORIS,

akademia@iworis.pl

Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030 PROO

​